Opinia Krajowej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” dot.  projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków udzielenia wsparcia w zakresie wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży z Ukrainy w latach szkolnych 2024/2025, 2025/2026 i 2026/2027.

Krajowa Sekcja Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” opiniuje negatywnie projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków udzielenia wsparcia w zakresie wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży z Ukrainy w latach szkolnych 2024/2025, 2025/2026 i 2026/2027

W naszym przekonaniu przeznaczenie całości środków (500 mln zł) tylko na wsparcie w zakresie wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży z Ukrainy dyskryminuje uczniów pochodzenia polskiego i faworyzuje jedną grupę etniczno-kulturową.

Uzasadnienie

Zgodnie z art.  90u. ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty: Rada Ministrów może przyjąć rządowy program albo programy mające na celu:

1)     wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży oraz innych grup społecznych;

2)     wspieranie powstawania i realizacji regionalnych lub lokalnych programów, o których mowa w art. 90t ust. 1 pkt 1, tworzonych przez jednostki samorządu terytorialnego lub organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;

3)     wspieranie powstawania i realizacji regionalnych lub lokalnych programów, o których mowa w art. 90t ust. 1 pkt 2, tworzonych przez jednostki samorządu terytorialnego lub organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;

4)     wspomaganie tworzenia warunków do sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami;

5)     wspomaganie organów prowadzących szkoły, inne formy wychowania przedszkolnego lub placówki w zapewnieniu bezpiecznych warunków nauki, wychowania i opieki lub w podnoszeniu poziomu dyscypliny w szkołach, innych formach wychowania przedszkolnego lub placówkach;

6)     rozwijanie kompetencji, zainteresowań i uzdolnień dzieci i młodzieży oraz innych grup społecznych, w tym wspomaganie organów prowadzących szkoły, inne formy wychowania przedszkolnego lub placówki w realizacji przedsięwzięć w tym obszarze, w szczególności w zakresie bezpiecznego korzystania z technologii informacyjno-komunikacyjnych;

7)     wspieranie przedsięwzięć w zakresie edukacji patriotycznej i obywatelskiej dzieci i młodzieży.

Zgodnie z ust. 4 ww. artykułu, w przypadku przyjęcia programu albo programów, o których mowa w ust. 1, Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia odpowiednio:

1)     szczegółowe warunki udzielania pomocy dzieciom i młodzieży oraz innym grupom społecznym objętym programem, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, formy i zakres tej pomocy oraz tryb postępowania w tych sprawach, uwzględniając w szczególności przedsięwzięcia sprzyjające eliminowaniu barier edukacyjnych, a także osoby i grupy osób uprawnione do pomocy;

2)     szczegółowe warunki dofinansowania regionalnych lub lokalnych programów, o których mowa w ust. 1 pkt 2, warunki, jakie muszą spełnić te programy, oraz podmioty dokonujące oceny programów, a także sposób i tryb wyboru programów, którym zostanie udzielone dofinansowanie, uwzględniając w szczególności potrzeby edukacyjne na danym obszarze, osiągnięcia uczniów, w tym w szczególności wyniki egzaminu ósmoklasisty, egzaminu maturalnego i egzaminu zawodowego, a w przypadku ubiegania się o dofinansowanie przez jednostkę samorządu terytorialnego - także udział nakładów na oświatę w budżecie tej jednostki;

3)     szczegółowe warunki dofinansowania regionalnych lub lokalnych programów, o których mowa w ust. 1 pkt 3, warunki, jakie muszą spełnić te programy, oraz podmioty dokonujące oceny programów, a także sposób i tryb wyboru programów, którym zostanie udzielone dofinansowanie, uwzględniając w szczególności potrzeby i możliwości edukacyjne uczniów, ich osiągnięcia, bazę dydaktyczną niezbędną do realizacji programu, przygotowanie kadry pedagogicznej i warunki materialne uczniów;

4)     szczegółowe warunki, formy i tryb wspomagania tworzenia warunków do sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami, uwzględniając w szczególności tworzenie gabinetów profilaktyki zdrowotnej dla uczniów;

5)     formy i zakres wspierania organów prowadzących w zapewnieniu bezpiecznych warunków nauki, wychowania i opieki w szkołach, innych formach wychowania przedszkolnego i placówkach lub podnoszeniu poziomu dyscypliny w szkołach, innych formach wychowania przedszkolnego lub placówkach, sposób podziału środków budżetu państwa przyznanych na realizację programu, szczegółowe kryteria i tryb oceny wniosków organów prowadzących o udzielenie wsparcia finansowego oraz zakres informacji, jakie powinien zawierać wniosek organu prowadzącego o udzielenie wsparcia finansowego, uwzględniając w szczególności wymóg skuteczności i efektywności przedsięwzięć podejmowanych w ramach programu;

6)     szczegółowe warunki, formy i tryb realizacji przedsięwzięć w zakresie rozwijania kompetencji, zainteresowań i uzdolnień dzieci i młodzieży oraz innych grup społecznych, a także warunki i tryb wspomagania organów prowadzących szkoły, inne formy wychowania przedszkolnego lub placówki w realizacji przedsięwzięć w tym obszarze, w szczególności w zakresie bezpiecznego korzystania z technologii informacyjno-komunikacyjnych, uwzględniając konieczność rozwijania umiejętności ułatwiających przystosowanie się do zmian zachodzących w życiu społecznym i gospodarczym, możliwość udzielenia wsparcia finansowego organom prowadzącym szkoły, inne formy wychowania przedszkolnego lub placówki oraz wymóg skuteczności i efektywności wydatkowania środków budżetowych;

7)     szczegółowe warunki, formy i tryb wspierania przedsięwzięć w zakresie edukacji patriotycznej i obywatelskiej dzieci i młodzieży, uwzględniając w szczególności pomoc w poznawaniu miejsc pamięci narodowej.

Wobec powyższego wnosimy o to, aby rozszerzyć program i połowę środków przeznaczyć na:

1)     wspomaganie organów prowadzących szkoły, inne formy wychowania przedszkolnego lub placówki w zapewnieniu bezpiecznych warunków nauki, wychowania i opieki lub w podnoszeniu poziomu dyscypliny w szkołach, innych formach wychowania przedszkolnego lub placówkach;

2)     rozwijanie kompetencji, zainteresowań i uzdolnień dzieci i młodzieży oraz innych grup społecznych, w tym wspomaganie organów prowadzących szkoły, inne formy wychowania przedszkolnego lub placówki w realizacji przedsięwzięć w tym obszarze, w szczególności w zakresie bezpiecznego korzystania z technologii informacyjno-komunikacyjnych;

Ma to się odbyć zgodnie z dyspozycją art. 90u ust. 4 pkt 6-7 ustawy o systemie oświaty.

250 mln zł powinno zostać przeznaczone na wsparcie uczniów, będącymi obywatelami polskimi i powinno być realizowane w obszarze:

1)     dofinansowania zatrudnienia dodatkowych pedagogów i psychologów oraz nauczycieli wspomagających (specjalistów), w szkołach, o których mowa w § 4 ust. 1 z wyłączeniem szkół niepublicznych, w celu minimalizowania napięć i konfliktów na tle etnicznym, społecznym i kulturowym; 

2)     realizacji różnorodnych form wsparcia psychologicznego i poprawy funkcjonowania społeczności szkolnej, zwłaszcza uczniów, którzy są obywatelami polskimi i mają trudności z akceptacją i tolerancją uczniów, którzy pojawili się w polskich szkołach po napaści Rosji na Ukrainę (obecność uczniów pochodzenia ukraińskiego niejednokrotnie wywołuje napięcia i konflikty wewnątrz społeczności szkolnej i lokalnej.

3)     doskonalenia kadr systemu oświaty (nauczyciele i pracownicy samorządowi, pracujący bezpośrednio z dziećmi).

Nasze wątpliwości budzi również wielkość środków przeznaczona na działalność Instytutu Badań Edukacyjnych, na realizacje dyspozycji wynikającej z programu oraz brak jasno określonych kryteriów, które będą musiały spełnić podmioty wybrane przez wojewodów i IBE w zakresie objętym treścią rozporządzenia.

W imieniu

Prezydium KSOiW NSZZ „Solidarność”

Krzysztof Wojciechowski